28 The Malsters Arms

Hanes

Cofnodwyd Tafarn (dienw) ar y safle mor gynnar â map degwm 1840, lle roedd yn cael ei ddisgrifio’n syml fel ‘Public House, Malthouse’ a oedd yn cael ei feddiannu gan Daniel Evans a Hannah Johnson. Mae’n ymddangos bod y safle (rhif 197) yn cynnwys dau adeilad, gyda’r mwyaf deheuol mwy neu lai ar safle’r adeilad presennol. Roedd tyddyn mawr (porfa) yn y cefn, o dan yr un berchnogaeth (rhif 196).

Ym 1853, etifeddodd Hannah Evans fusnes ei diweddar Fodryb (Hannah Johnson).

Yn 1855, cofnodwyd genedigaeth yn y ‘Maltsters Arms, yr Eglwys Newydd’ i Mrs Evans, gwraig William Evans, Tafarnwr ac Adeiladwr.

Ym 1865, adnewyddwyd y drwydded, i Mr William James.

Mae map 1886 yr AO 1886 (a arolygwyd 1875-1881) yn dangos bod yr adeilad gogleddol hir oedd yn wynebu’r ffordd (Malthouse?) wedi’i golli a bod cynllun yr adeilad deheuol (tafarn?) wedi newid o’r map degwm – ac mae ei gynllun yn debyg iawn i sut y mae heddiw, gydag adain yn wynebu’r ffordd ac adain stablau gydag iard yn y cefn (nodwyd stabl ym 1894). Mae’r tyddyn mawr yn y cefn yn dal yn amlwg.

Erbyn 1908, mae’r adeilad yn cael ei ddisgrifio fel ‘ailadeiladwyd’; gyda rhyw F. Couzens yn berchennog.

Mae ffotograffau heb eu dyddio hefyd yn dangos bod blaen yr adeilad hefyd wedi’i ail-lunio tua diwedd yr 20fed ganrif, gydag adeiladu’r portsh blaen talcen presennol uwchben y wedd unllawr brics coch.

Datblygwyd y tyddyn yn y cefn tua diwedd yr 20fed ganrif (fel Summerfield House a Court).

Disgrifiad

Mae prif ran yr adeilad yn cynnwys adeiledd deulawr â thri bae wedi’i osod yn ôl o Heol Merthyr. Mae gan y llawr gwaelod flaen to gwastad unllawr ymwthiol, a ffurfiwyd o frics gyda ffenestri pennau cylchrannol wedi’u mowldio (chwarelau plwm petryal). Mae drysau pâr (i’r bar a’r lolfa), sydd bellach wedi’u cuddio o fewn portsh talcen un llawr a hanner wedi’i adeiladu â brics. Adlewyrchir fframiau pren ffug i dalcen y portsh ar lefel y llawr cyntaf, lle mae dwy ffenestr fae ffasedog â thalcen yn ffinio â tho ar oleddf yr adeilad. Mae’r llawr uchaf a’r cyrn simneiau wedi’u rendro ac mae’r cyfan wedi’i baentio’n wyn.

Yng nghefn y brif adain, estyniad to gwastad unllawr mawr, gydag ychwanegiad llai uwchben sy’n cysylltu â’r hyn a oedd (yn ôl pob tebyg) yr hen adain stablau fel a ddangosir ar fap 1886. Mae hyn hefyd yn cynnwys adeilad deulawr â tho ar oleddf i ochr ogleddol yr iard gefn, gyda ffenestr fae fawr ymwthiol ar lefel y llawr cyntaf.  Mae adeilad unllawr arall â tho ar oleddf yn ffinio â’i ben gogledd-ddwyreiniol, ac adeiledd to gwastad arall sy’n amgáu pen yr iard.

Rheswm

Bu bracty a thafarndy ar y safle hwn ers o leiaf 1840. Er nad yw oedran yr adeilad presennol yn glir, mae’n debygol ei fod yn dyddio i 1908 o leiaf (ac ymddengys ei fod yn cadw ei adain stablau). Nid yw newid diweddarach wedi lleihau ei Werth Esthetig a Hanesyddol. Mae tua 115 mlynedd o wasanaeth yn rhoi Gwerth Cymunedol sylweddol i’r adeilad.

 

Cyfeirnodau

Dim i’w ganfod

Delweddau ychwanego

 

 

 

Postiwyd ar Mawrth 6, 2024.